Op verkenningsmissie naar Congo.
Een verslag van het project in Brazaville
Het tweede weekend van september wil Paul Van Gompel uit Meigem een wereldrecord pottendraaien vestigen. De potten die hij tijdens z’n recordpoging zal draaien verkoopt Van Gompel voor het goede doel. Met het geld zal hij in Congo, in een project van SHC, een pottenbakkerij opzetten voor dove kinderen. Half juni trok Van Gompel op verkenningsmissie naar Congo met in z’n kielzog een cameraploeg van de Oost-Vlaamse regionale televisie AVS.
Verkenningsmissie
De verkenningsmissie van Paul begint in het coördinatiecentrum van Village Bondeko in Kinshasa. Trots toont mevrouw Malu ons haar project. Van de bakkerij tot het naaiatelier … alles krijgen we zien. Het is indrukwekkend hoe de doven met elkaar communiceren in hun eigen taal. Wij snappen er niets van. We staan er letterlijk bij voor spek en bonen… Tot iemand Paul een spoedcursus gebarentaal geeft. In het volgende atelier dat we binnengaan stelt Paul zichzelf voor in de taal van de doven. Aarzelend en een beetje onzeker nog, maar het lukt. Meteen is het ijs gebroken. De leerlingen stellen de ene vraag na de andere. Pienter zijn ze wel deze jongeren. En dan gaat de bel. Het is speeltijd. Joelend komen de kinderen naar buiten. Na een paar minuten zijn ze ons vergeten en gaan ze op in hun spel. We wagen zelf een poging met de “hoelahoep”. Wat is dat lang geleden . We bakken er dan ook niet veel van tot groot jolijt van de kinderen .
De 2e dag
Op de tweede dag van onze missie neemt SHC-verantwoordelijke Jan Van Der Zwalmen ons mee naar 1 van de vele projecten van Achac, l’Association des centres pour Handicapés de l’Afrique centrale. De organisatie heeft 125 projecten, verspreid over 4 landen : Burundi, Rwanda, de Democratische Republiek Congo en de Volksrepubliek Congo. De meeste kinderen die hier terecht komen kunnen noch lezen noch schrijven. In het centrum krijgen ze een beroepsopleiding. Met een beetje geluk kunnen ze dan in hun eigen onderhoud voorzien en zijn ze niet gedoemd om te bedelen. Het centrum heeft ondermeer een keramiekatelier. Een kolfje naar de hand van pottenbakker Van Gompel. Z’n handen jeuken om aan de slag te gaan meer er is geen klei, jammer. Ook de oven is een probleem. De grote is stuk, de andere is te klein. De leraar voelt dat onze pottenbakker misschien voor de nodige wisselstukken kan zorgen. Hij neemt Paul mee naar de kapotte oven om z’n probleem uit de doeken te doen. In een land als Congo mag je zo’n kans niet laten liggen. Hier geldt de wet van de sterkste. Leraar Benjamin Tshibamba zegt gevat “il nous manque de tout” we hebben hier alles tekort. Daarmee is de situatie in onze voormalige kolonie in 1 zin samengebald. We zien met onze eigen ogen dat hij gelijk heeft. Wat eens zo’n mooi land was is nu compleet in verval en door en door corrupt. Hoe moet je zo’n land weer op de rails krijgen? Hoe begin je eraan? Heeft het wel zin? En toch is er hoop. Hoe meer projecten we bezoeken hoe meer we overtuigd geraken dat kleine initiatieven zoals die van SHC wel degelijk een verschil maken. Hoe miniem ze ook lijken, ze werken .
De 3e dag
De derde dag zijn we te gast bij “Kikesa”. In dat centrum ontmoeten we o.a. logopedist Ekolele. Wat hij met de dove kinderen doet is een klein wonder. Wij waren bevoorrechte getuigen van hoe hij erin slaagt om in een mum van tijd de leerlingen onze namen aan te leren. Hij neemt de hand van de kinderen en laat hen voelen hoe z’n stembanden trillen. Zo weten ze wat ze fout doen en hoe het wel moet. We worden er stil van . Dat een logopedist zich zo uitslooft voor amper 25? per maand en het met hart en ziel doet daar kan je alleen maar bewondering voor hebben. Logopedist Ekolele weet dat z’n leerlingen alleen kans maken op een job als ze behoorlijk kunnen spreken en ook begrijpen wat van hen gevraagd wordt. Hij wil voor z’n leerlingen een eerlijke kans in het leven en daarvoor is geen inspanning hem teveel. Maar met goede wil en inzet alleen kom j’er niet. Je hebt ook aangepast materiaal nodig. Gelukkig kan Kisesa daarvoor rekenen op SHC.
De laatste halte
De laatste halte van onze verkenningstocht is Brazzaville, hoofdstad van de volksrepubliek Congo. Om daar te komen moeten we de Congostroom over. Een machtige rivier die de 2 Congo’s van elkaar scheidt. Het wordt allesbehalve een toeristische overtocht. Wat we daar te zien krijgen is ontnuchterend, confronterend, mensonterend zelfs. Jammer dat we dat niet mogen filmen. De beelden zouden ons, Westerlingen, zeker een geweten schoppen. Hier staan we, willen of niet, oog in oog met ons koloniaal verleden. Hoe ze hier de armen die de boot nemen behandelen tart elke verbeelding. Het hanteren van de zweep hebben de Congolezen jammer genoeg van de kolonialen geleerd en daar moeten we niet fier op zijn. Gelukkig is er Nazerre, de directeur van l’institut de Jeunes Sourds. Z’n ontwapende glimlach maakt veel goed. Kinshasa en Brazzaville kan je niet met elkaar vergelijken. Kinshasa is druk en chaotisch. Brazzaville is rustiger, groener ook, en ordelijker. l’Institut de Jeunes Sourds in een buitenwijk, weg van de drukte en het rumoer van de hoofdstad. Als we aankomen zijn de lessen nog volop bezig. We mogen gewoon binnenwippen en meevolgen. Het valt op dat de klassen beter en meer materiaal hebben dan in Kinshasa. De klassen zijn ook ruimer en er valt meer licht binnen. Pottenbakker Van Gompel voelt zich hier op z’n gemak. Hij houdt meer van de rust dan van het drukke stadsleven. Daarom heeft hij beslist om de pottenbakkerij in Brazzaville op te starten. De andere projecten krijgen van hem materiële steun : wisselstukken voor hun kapotte oven, glazuur, draaischijven.
Het was een boeiende maar beklijvende week daar in het hart van Afrika. Misschien moeten we allemaal ‘s zo’n reis maken. Het zou ons alvast een andere kijk op de wereld geven…
Wie het project van Paul wil steunen kan terecht bij Paul of Lea